Odpowiedzialność pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa pracy. Cz. II. Zagrożenia występujące w środowisku zawodowym. Klasyfikacja i po-dział czynników. Badania środowiska pracy.

W pierwszej części artykułu pisałem o odpowiedzialności pracodawcy w myśl Art. 207. §1 KP oraz Ryzyku Zawodowym. Zdefiniowaliśmy sobie pojęcie Ryzyka Zawodowego jako prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia niepożądanego z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy. Skala prawdopodobieństwa określona została jako iloczyn ekspozycji pracownika oraz potencjalnego skutku na jego zdrowiu.

Podział czynników środowiska pracy
podział czynników ze względu na skutek podział czynników ze względu na źródło pochodzenia
czynniki niebezpieczne fizyczne
czynniki szkodliwe chemiczne
czynniki uciążliwe biologiczne
mechaniczne
psychofizyczne

W drugiej części przybliżyć chcę Wam definicję oraz klasyfikację czynników jakie mają istotny wpływ na Nasze zdrowie i bezpieczeństwo pracy oraz sposób ich identyfikacji. Stanowią punkt początkowy w szacowaniu ryzyka. Rozpoczynając szacowanie ryzyka pracodawca musi najpierw je prawidłowo zidentyfikować, mając na względzie zakres odpowiedzialności pracowników. Pomocne okazać się tu może zakres obowiązków jaki podpisują pracownicy przy przyjęciu do pracy.

Jedne czynniki pracodawca definiuje na podstawie tzw. „warunków zastanych” na poszczególnych stanowiskach pracy. Przykładem może tutaj mogą być wszystkie elementy konstrukcyjne budynku, lub pomieszczenia pracy. Drugie natomiast pracodawca określa na podstawie badań i pomiarów środowiska pracy. Koszty ich wykonania uzależnione są od rodzaju badanego czynnika.

Badania środowiska pracy oraz analiza „warunków zastanych” jest bardzo ważnym ogniwem w odpowiedzialności pracodawcy. Zapewniają one skuteczne określenie poziomu na jakie czynniki dany pracownik jest narażony. Co z kolei pozwoli podczas szacowania skali ryzyka przypisać odpowiednie wartości wagowe zagrożeń. W konsekwencji całość daje pracodawcy możliwość skutecznego zabezpieczenia stanowiska pracy poprzez zastosowanie optymalnych technicznych czy organizacyjnych działań zmierzających do gwarancji bezpieczeństwa pracownika.

Badania środowiska pracy metodą analityczną za pośrednictwem laboratorium środowiska pracy pracodawca musi wykonywać cyklicznie w różnych interwałach czasowych, w zależności od rodzaju czynnika oraz skali emisji do środowiska zawodowego.

Rozpoczynający karierę pracodawca musi badania wykonać w pierwszych 30 dniach od rozpoczęcie pracy. To bardzo ważne. Obowiązek jaki nakłada ustawodawca jednoznacznie pokazuje, że identyfikacja zagrożeń oraz proces samego szacowania ryzyka jest bardzo ważnym procesem.

Pracownik podczas wykonywania pracy narażony jest na działanie czynników szkodliwych, niebezpiecznych, oraz czynników uciążliwych (np. oświetlenie) , które nie powodują zagrożenia dla zdrowia czy życia, ale istotnie wpływają na komfort pracy.

Czynniki niebezpieczne takie jak np. niebezpieczne substancje chemiczne, elementy ruchome maszyn i urządzeń, czy elementy bezpośredniego otoczenia pracy (elementy konstrukcyjne oraz wyposażenie stanowiska pracy) determinują skutek na pracowniku zaraz po kontakcie z nimi.

Zupełnie odwrotnie jest w przypadku czynników szkodliwych gdzie skutek może wystąpić w dłuższej perspektywie czasu. Do czynników szkodliwych zaliczymy np. narażenie na czynniki biologiczne takie jak np. bakterie czy wirusy chorobotwórcze.

Nie możemy w identyfikacji zapomnieć o czynnikach pochodzących ze środowiska naturalnego czy generowanych przez maszyny, czy urządzenia. Zaliczymy tutaj hałas, oświetlenie, promieniowanie, czy mikroklimat.

Skala narażenia na poszczególne grupy czynników jest uzależniona od czasu narażenia pracownika na ich działanie oraz skali ich występowania.

Czas narażenia jest łatwo definiowalny. Zupełnie inaczej niż skala występowania danego czynnika w środowisku pracy. O tyle o ile obecność np. elementów wyposażenia, mebli, stołów, ciągów komunikacyjnych, czy maszyna jest oczywista. Przez co wszystkie zagrożenia związane np. uderzeniami, złamaniami, etc. są prostsze do zdefiniowania.

W przypadku  nie których czynników musimy posiłkować się pomiarami środowiska pracy. Tak jest w przypadku np. zdefiniowania natężenia hałasu czy stężenia jakiejś niebezpiecznej substancji chemicznej wydzielającej się do środowiska pracy, a której obecność w przestrzeni może mieć negatywny wpływ na zdrowie pracownika. Dzięki pomiarom wykonywanem prze akredytowane laboratoria badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy uzyskujemy wiedzę o natężeniu czy stężeniu czynnika. Otrzymana wartość porównywalna jest z wartością dopuszczalną określoną jako NDN (najwyższe dopuszczalne natężenie) czy NDS (najwyższe dopuszczalne stężenie). Wiedzę na temat wartości NDN oraz NDS uzyskamy w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz. U. z 2014 roku nr 0 poz. 817 ze zm.

Pamiętajmy badanie a tym samym określenie wielkości NDN czy NDS jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy jaki musi spełnić. Konieczne jest z uwagi na precyzyjne określenie skali zagrożenia i podjęcia ewentualnych działań zapobiegawczych w zakresie zmniejszenia występowania danego czynnika w środowisku pracy.

Badania wykonujemy w różnych odstępach czasu. Interwały ich wykonywania znajdziemy w rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz. U. z 2011 roku nr. 33 poz. 66.

Zgodnie z §3 Pracodawca zapewnia wykonanie badania oraz pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.

W §4 wspomnianego rozporządzenia czytamy, że jeżeli zdefiniujemy obecność czynnika szkodliwego dla zdrowia (czynniki chemiczne czy pyły, poza czynnikami rakotwórczymi czy mutagennymi) badania wykonujemy:

  • co najmniej raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS), określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy, zwanego dalej „NDS”;
  • co najmniej raz w roku — jeżeli podczas ostatnie- go badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości NDS.

Jeżeli okazuje się, że ustalona została wartość czynnika na poziomi NDSP (wartość pułapowa czynnika) pracodawca odpowiedzialny jest to wykonywania ciągłych badań.

W przypadku narażenia pracownika na działanie czynnika rakotwórczego czy mutagennego badania i pomiary wykonuje się:

1)  co najmniej raz na sześć miesięcy — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS;

2)  co najmniej raz na trzy miesiące — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono stężenie czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym powyżej 0,5 wartości NDS.

Jeżeli w środowisku pracy będziemy mieli do czynienia z występowaniem pyłu zawierającego azbest badania wykonywane będą co najmniej raz na trzy miesiące. Jeżeli okazałoby się, że wartości NDS z dwóch ostatnich badań nie przekroczyły 0,5 wartości NDS częstotliwość może być zmniejszona do okresu co 6 miesięcy.

Istotną wiadomością dla pracodawcy jest fakt, że możemy odstąpić od wykonywania badań i pomiarów jeżeli wartość pomierzona w co najmniej dwóch dwóch latach (w przypadku czynnika rakotwórczego, mutagennego z 6 miesięcy) wynosiła 0,1 NDS można odstąpić od wykonywania kolejnych pomiarów.

W rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz. U. z 2011 roku nr. 33 poz. 66 znajdziemy również informacje o częstotliwości badań i pomiarów dla:

promieniowa optycznego nielaserowego, gdzie badania i pomiary wykonujemy:

  • co najmniej raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono poziom eks- pozycji powyżej 0,4 do 0,7 wartości maksymalnej dopuszczalnej ekspozycji (MDE), określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy, zwanej dalej „MDE”;
  • co najmniej raz w roku — jeżeli podczas ostatnie- go badania i pomiaru stwierdzono poziom ekspozycji powyżej 0,7 wartości MDE.

promieniowania laserowego, gdzie badania i pomiary wykonujemy:

  • co najmniej raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono poziom eks- pozycji powyżej 0,4 do 0,8 wartości MDE;
  • co najmniej raz w roku — jeżeli podczas ostatnie- go badania i pomiaru stwierdzono poziom ekspozycji powyżej 0,8 wartości MDE.

Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów promieniowania optycznego nielaserowego albo laserowego, wykonanych w odstępie dwóch lat, poziom ekspozycji nie przekraczał 0,4 wartości MDE, pracodawca może odstąpić od wykonywania pomiarów.

promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości z zakresu 0 Hz – 300 GHz,

  • co najmniej raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego pomiaru stwierdzono występowanie tylko strefy pośredniej;
  • co najmniej raz w roku — jeżeli podczas ostatnie- go pomiaru stwierdzono występowanie również strefy zagrożenia albo strefy zagrożenia i strefy niebezpiecznej.

Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów pól lub promieniowania elekromagnetycznego, wykonanych w odstępie dwóch lat, nie stwierdzono występowania stref ochronnych w miejscach wykony- wania pracy, pracodawca może odstąpić od wykony- wania badań i pomiarów.

hałasu, gdzie badania i pomiary wykonujemy:

  • co najmniej raz na dwa lata — jeżeli podczas ostatniego badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN), określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy, zwanego dalej „NDN”;
  • co najmniej raz w roku — jeżeli podczas ostatnie- go badania i pomiaru stwierdzono natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN.

Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów hałasu lub drgań mechanicznych, wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.

Mikroklimatu zimnego czy gorącego, gdzie badania i pomiary wykonujemy wykonujemy co najmniej raz w roku. Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca może wykonać je raz na dwa lata.

Pamiętajmy, wykonaniu badań i pomiarów czynników szkodliwych jest bardzo ważnym procesem, wchodzącym w skład pierwszego etapu szacowania ryzyka zawodowego, o którym wspomniałem w cz.I artykułu. Precyzyjne ryzyko zawodowe określa jasno jaki poziom czynnika szkodliwego czy niebezpiecznego wpływa na zdrowie i bezpieczeństwo pracy pracownika.

Jeżeli jesteś zainteresowany wsparciem w zakresie klasyfikacji, badań czynników środowiska pracy zapisz się na newslettera. Otrzymasz szczegółowej pomocy w zakresie niezbędnej dokumentacji jaką pracodawca powinien posiadać z uwagi na narażenie pracownika na działania czynników chemicznych, biologicznych, czy innych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *